«شرح و تفسیر دعای روز بیست و یکم ماه رمضان»
پایگاه اطلاع رسانی بلاغ|«شرح و تفسیر دعای روز بیست و یکم ماه رمضان»
نگارنده: «مبلغ نخبه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری»
*******
متن و ترجمه دعای روز بیست و یکم ((اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الی مَرْضاتِکَ دلیلاً ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین:خدایا، در این ماه برای من به سوی خشنودی ات دلیلی قرار ده و برای شیطان راهی به سوی من قرار مده و بهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده، ای برآورنده حاجات خواهندگان))
شرح و تفسیر دعای روز بیست و یکم
در دعای بیست و یکم سه خواسته عنوان شده است، با بیان و توضیح نکاتی که زمینه فهم و معرفت نسبت به این سه خواسته را برای ما فراهم می کند به شرح فراز اول خواهیم پرداخت.
*******
فراز اول دعا: ((اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الی مَرْضاتِکَ دلیلاً: خدایا، در این ماه برای من به سوی خشنودی ات دلیلی قرار ده))
شرح و تفسیر فراز اول دعای روز بیست و یکم مبتنی بر توضیح دو نکته است که می توان با تامل در این نکات فهم و برداشت درستی از این خواسته داشت.
نکته اول؛ رضاء و خوشنودی حق تعالی یکی از مهم تری ومحورتری موضوعاتی است که در چند آیه از ایات قرآن رسیدن به رضای حضرت حق؛ بزرکترین نعمت شمرده شده است از همین رو در آیه (15) سوره آل‌عمران از رضوان الهی به عنوان یک نعمت در آخرت یاد شده است و این چنین فرموده: «قُلْ أَؤُنَبِّئُکُمْ بِخَیْرٍ مِنْ ذَلِکُمْ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِبگو آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم براى کسانى که تقوا پیشه کرده‌اند نزد پروردگارشان باغ‌هایى است که از زیر [درختان] آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانى پاکیزه و [نیز] خشنودى خدا [را دارند] و خداوند به [امور] بندگان [خود] بیناست».
و در ایه (72) سوره توبه رضوان الهی را بالاترین و برترین پاداش و لذت‌بخش‌ترین نعمت اخروی معرفی شده‌است. و خداوند می‌فرماید: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ خداوند به مردان و زنان با ایمان باغ‌هایى وعده داده است که از زیر [درختان] آن نهرها جارى است در آن جاودانه خواهند بود و [نیز] سراهایى پاکیزه در بهشت‌هاى جاودان [به آنان وعده داده است] و خشنودى خدا بزرگتر است این است همان کامیابى بزرگ))
نکته دوم؛ در اینکه راه رسیدن به ((رضوان الهی)) چیست؟ و چگونه می توان از چنین مرتبه از رشد و تعالی معنوی رسید تنها راهش این است که حق تعالی خود دلیل و راهکار کسب رضایتش را در برابر عبدش قرار دهد از همین رو درقرآن کریم چند راه برای کسب رضای حضرت حق دربرابر بندگان قرار داد
1- اخلاص در عمل از صفت‌های است که رضایت خداوند را به همراه دارد، قرآن کریم درباره این صفت می‌فرماید:«لَّا خَیرْ فیِ کَثِیرٍ مِّن نَّجْوَئهُمْ اِلَّا مَنْ اَمَرَ بِصَدَقَةٍ اَوْ مَعْرُوفٍ اَوْ اِصْلَاحِ بَینَْ النَّاسِ وَ مَن یَفْعَلْ ذَالِکَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ اَجْرًا عَظِیمًا؛[۲۸] در بسیاری از سخنانِ درِگوشی (و جلسات محرمانه) آنها، خیر و سودی نیست مگر کسی که (به این وسیله) امر به کمک به دیگران، یا کار نیک، یا اصلاح در میان مردم کند و هر کس برای خشنودی پروردگار چنین کند، پاداش بزرگی به او خواهیم داد.»
از این آیه بر می‌آید که طلب رضایت خداوند فقط با اعمال با اخلاص می‌شود نه با اعمالی که برای دیدن مردم و نقل کردن آنها انجام داده می‌شود. [۲۹]
2- ((ایمان و عمل صالح)) دومین و سومین صفتی که در قرآن کریم به عنوان صفاتی آمده که رضایت خداوند به آنها تعلق می‌گیرد:«وَ السَّابِقُونَ الْاَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْاَنصَارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِاِحْسَانٍ رَّضیَِ اللَّهُ عَنهمْ؛پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند، خداوند از آنها خشنود گشت»علامه طباطبائی در ذیل این آیه می‌فرماید: آیه نشان می‌دهد که از شرائط رضایت پروردگار است چون ایه شریفه، مؤمنین را در سیاق منافقین مدح کرده است ((تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۰۸)
3- ((استغفار، صدقه، فروتنی)) هر یک از جمله راهکار برای کسب خشنودی رضوان الهی است، از همین رو حضرت جوادالائمه(ع) در حدیثی نورانی مسیر رسیدن به رضایت و خشنودی خداوند را این چنین و فرمودند: «ثَلَاثٌ یَبْلُغْنَ بِالْعَبْدِ رِضْوَانَ اللَّهِ کَثْرَةُ الِاسْتِغْفَارِ وَ خَفْضُ الْجَانِبِ وَ کَثْرَةُ الصَّدَقَة»؛ سه چیز است که رضوان خداوند متعال را به بنده می‌رساند: زیاد استغفار کردن، فروتنی و زیاد صدقه دادن».
در این حدیث زیبا سه عمل مهم برای رسیدن به خشنودی خدا بیان شده است که اگر کسی این کارها را انجام دهد و رضای الهی را در زندگی خود درک کند، از دنیا لذت حقیقی و بالایی را خواهد برد و در آخرت نیز به بهشت رضوان الهی وارد می‌شود. این سه کار خوب و نیک به زندگی ما رنگ خدایی می‌دهد و لبخند رضایت معشوق حقیقی را به دنبال خواهد داشت.
اول- کیمیای ((استغفار)): مطمئناً ما دچار غفلت و به دنبال آن مرتکب گناه و اشتباه شده‌ایم و به عذاب وجدان مبتلی بوده‌ایم. این استغفار زیاد است که حس بد گناه را از وجود ما پاک می‌کند و ما را به عفو و بخشش خداوند امیدوار می‌سازد. در اصل استغفار کیمیایی است که قلب تیره و تاریک گنهکار را مانند طلا درخشان می‌کند و چه بسا از کیمیا هم بالاتر باشد. البته از رحمت و مهربانی خدا است که توبه بنده پشیمان خود را می‌پذیرد و وی را به بهشت رضوان خود وارد می‌سازد.
دوم- ((فروتنی)): خوش رفتاری و نرم خویی با دیگران علاوه بر آنکه در دنیا موجبات آسایش و لذت است، در آخرت نیز سبب کسب خوشنودی الهی می‌شود. چگونه ممکن است کسی که در دریای غرور غرق گشته به دریای رحمت الهی راه یابد و چگونه ممکن است کسی که از خطای دیگران چشم‌پوشی نمی‌کند، مشمول بخشش الهی شود.، امام کاظم(ع) درباره پاداش ویژه خدا به متواضعان فرموده‌اند: «إنّ اللّه لَم یَرفَعِ المُتَواضِعینَ بقَدرِ تَواضُعِهِم، ولکنْ رَفَعَهُم بِقَدرِ عَظَمَتِهِ ومَجدِهِ؛ یعنی خداوند پاداش متواضعان را به اندازه میزان تواضع آنها نمی‌دهد، بلکه به اندازه بزرگی و مجد خودش به آنان پاداش می‌دهد». بله این پاداش بزرگ الهی که به اندازه بزرگی خود خداوند است، چیزی جز رضوان الهی نیست که از تمام نعمت‌های بهشتی برتر بوده و کسی قدرت فهم آن را ندارد.
سوم- ((صدقه)): زیاد صدقه دادن نیز یکی از سه عمل ویژه‌ای است که کلید رضوان الهی به شمار می‌آید و حضرت جوادالائمه (ع) آن را بیان داشته‌اند. درباره اهمیت صدقه، پاداش آن، رفع بلا و شفای مریض بوسیله آن و... احادیث زیادی وجود دارد که خود به تنهایی می‌تواند به صورت یک کتاب بیان شود. اما آنچه اینجا مهم است این است که امام جواد(ع) از سه عمل، دو کار نیک اجتماعی را برای رسیدن به خشنودی خدا ذکر فرموده و حاصل آنرا رسیدن به برترین نعمت و لذت آخرت دانسته‌اند. البته صدقه دادن به همان میزان در دنیا نیز تاثیرگذار است و دنیایی زیبا به ارمغان می‌آورد.
*******
فراز دوم دعا: ((وَلَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطانِ فِیهِ عَلَیَّ سَبِیلاً، وَاجْعَلِ الْجَنَّةَ لِی مَنْزِلاً وَمَقِیلاً، یَا قاضِیَ حَوائِجِ الطَّالِبِین: و برای شیطان راهی به‌سوی من قرار مده و بهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده، ای برآورنده حاجات خواهندگان))
این فراز دوم دعای بیست یکم که بسته شدن ((تسلط شیطان بر انسان )) است مبتنی بر بیان و توضیح دو نکته است مورد شرح و تفسیر قرار می دهیم؛
نکته اول؛ تسلط شیطان بر انسان و اغواگری وی یکی از جدی ترین موضوعاتی است که شیطان به آن سوگند خورده است از همین رو در ایه (82 و83)سوره (ص) آمده است که ابلیس پس از طرد و رجم گفت: (( فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ؛إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ: ابليس گفت: به عزّت تو سوگند كه همه (ى مردم) را گمراه خواهم كرد؛ مگر بندگان تو آنان كه خالص شده‌اند))
و نیز خداوند در سوره فاطر آیه ۶ در مقام معرفی شیطان می‌فرماید: ((اِنَّ الشَّیطانَ لَکُم عَدُوٌّ فاتَّخِذُوه عَدُوّاً :شیطان دشمن شما است پس او را دشمن بگیرید))
نکته دوم؛ راهکار بسته شدن نفوذ و تسلط یافتن شیطان بر انسان بندگی کردن و درهمه حال به یاد خدابودن است است، پس هرکسی به یاد خدا و بنده خدا باشد، شیطان نمی‌تواند با او کاری داشته باشد. به این طریق است که می‌توان راه نفوذ شیطان را بست. او تنها در صورتی موفق می‌شود که بنده، خدا را فراموش کند، چراکه قرآن در ایه سوره (42) سوره حجر می فرماید (( إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغَاوِینَ (تو را بر بندگان من تسلطی نیست مگر گمراهانی که از تو پیروی کنند.)ونیزدرسوره زخرف آیه( ۳۶) می فرماید(( وَمَن یَعْشُ عَن ذِکْرِ الرَّحْمَنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطَاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ :هرکس از یاد خدا روی گردان شود شیطانی را به سراغش می‌فرستیم که همواره هم‌نشین او خواهد))
به همین دلیل روز بیست و یکم مؤمن از خداوند می خواهد که با اراده ی تکوینی بین وی و شیطان حائل ایجاد کند و راه نفوذ او را به روی وی ببندد! و در پرتو تعلیم رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم دست به دعا برداشته ومی گويد:
((وَلا تَجْعَلْ لِلْشَّيْطانِ فِيْهِ عَلَيَّ سَبِيلاً وَاجْعَلْ الجَنَّةَ لِي مَنْزِلاًومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین.:راهی برای تسلط شیطان بر من باقی مگذار، وبهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده، ای برآورنده حاجات خواهندگان))
افزودن دیدگاه جدید