«شرح و تفسیر دعای روز بیستم ماه رمضان»

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ|«شرح و تفسیر دعای روز بیستم ماه رمضان»
نگارنده: «مبلغ نخبه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری»

*******

متن و ترجمه دعای روز بیستم: ((اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِيْهِ أَبْوابَ الجِنانِ، وَأَغْلِقْ عَنِّي فِيْهِ أَبْوابَ النِّيْرانِ، وَوَفِّقْنِي فِيْهِ لِتِلاوَةِ القُرْآنِ، يا مُنْزِلَ السَّكِينَةِ فِي قُلُوبِ المُؤْمِنِينَ.:خدایا در این روز برای من درهای بهشت را بگشای، و درهای آتش دوزخ را ببند، و مرا توفیق تلاوت قرآن عطا فرما‌، ای فرود آورنده وقار و سکینه بر دل‌های اهل ایمان.))

شرح و تفسیر دعای روز بیستم

دعای روز بیستم که متضمن دو خواسته است با توضیح و بیان نکاتی که فهم این دو خواسته را امکان پذیر می کند به شرح و تفسیر خواهیم پرداخت؛

*******

فراز اول دعا: ((اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِيْهِ أَبْوابَ الجِنانِ، وَأَغْلِقْ عَنِّي فِيْهِ أَبْوابَ النِّيْرانِ:خدایا در این روز برای من درهای بهشت را بگشای، و درهای آتش دوزخ را ببند))
‌شرح و تفسیر این فراز از دعا مبتنی بر دو نکته است با توضیح این دونکته است به حقیقت پیام فراز اول خواهیم رسید؛

نکته اول؛ این است که جهنم و دوزخ دارای هفت درب است (حجر: ۴۴) ولی بهشت دارای هشت درب است از یک درب آن انبیا و تصدیق کنندگان آنها داخل می شوند و دربی دیگر شهدا و انسان های صالح وارد خواهند شد و از پنج درب آن شیعیان داخل می شوند و از درب باقیمانده دیگر مسلمین می توانند وارد شوند. (خصال: ۲/۴۰۸)

دقت در فهم حدیث فوق دو نکته را برای ما تبیین می کند:اول این که زیادتر بودن درب بهشت به معنای پیشی گرفتن رحمت خداوند بر غضب اوست. در حدیثی به همین نکته اشاره شده است و گفته شده است که به خداوند حسن ظن داشته باشید زیرا بهشت هشت درب دارد و وسعت هر دربش طول مسیر چهل سال راه است!‌؛ دوم این که اختصاص داشتن ابوابی بیشتر به شیعیان به معنای این است که شیعیان با بهره وری از هدایت های ائمه ی بزرگوار خویش زمینه ی ورود به بهشت را بیشتر یافته اند ولی دیگر مسلمانان که خود را محروم از این هدایت ها کرده اند فرصت های زیادی را از دست داده اند.؛ درباره ی تعدد درب های بهشت این نکته را نیز باید متذکر شویم که هر دربی مخصوص اعمالی خاص است به معنای این که همه زمینه برای انجام هر کار صالحی را ندارند.

مثلا شهدا و صالحین که زمینه ی شهادت در راه خداوند را داشته و یا اصلاحات مهمی را در سطح جوامع بشری انجام داده اند از دربی مخصوص به خود وارد می شوند و در رتبه ای از بهشت مستقر می شوند که دیگرانی که از درب های دیگر وارد می شوند نمی توانند به آن رتبه راه یابند.

نکته دوم؛ این است همانگونه که در خطبه شعبانیه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمودند درماه مبارک رمضان د رهای بهشت باز ولی درهای جهنم بسته است ((أَیهَا النَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکمْ أَنْ لایغَلِّقَهَا عَلَیکمْ وَ أَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکمْ أَنْ لایفَتِّحَهَا عَلَیکمْ‌ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است؛ از خدا بخواهید که [این درها را] به روی شما نبندد و درهای آتش، بسته است؛ از پروردگار خود بخواهید که آنها را به روی شما باز نگرداندوَ الشَّیاطِینَ مَغْلُولَةٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکمْ أَنْ لایسَلِّطَهَا عَلَیکمْو شیاطین دربند هستند؛ از خدا درخواست کنید که آنها را بر شما مسلّط نسازد))

به همین دلیل است که روزدار در پرتو تعلیم پیامبر گرامی صلي الله عليه و آله وسلم با زبان روزه از خداوند متعال می خواهد درهای باز بهشت را که به برکت و حرمت ماه رمضان باز نگاه داشته است برای ماه‌ها و روز های دیگر باز بماند و درهای جهنم را که بسته است به برکت این ماه رمضان برای روزها و ماههای دیگر بسته بماند از همین رو می گوید: ((اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِيْهِ أَبْوابَ الجِنانِ، وَأَغْلِقْ عَنِّي فِيْهِ أَبْوابَ النِّيْرانِ:خدایا در این روز برای من درهای بهشت را بگشای، و درهای آتش دوزخ را ببند))

*******

فراز دوم دعا: «وَوَفِّقْنِي فِيْهِ لِتِلاوَةِ القُرْآنِ، يا مُنْزِلَ السَّكِينَةِ فِي قُلُوبِ المُؤْمِنِينَ.:خدایا در این روز برای من درهای بهشت را بگشای، و درهای آتش دوزخ را ببند، و مرا توفیق تلاوت قرآن عطا فرما‌، ای فرود آورنده وقار و سکینه بر دل‌های اهل ایمان.»

شرح و تفسیر فراز دوم ((وَوَفِّقْنِي فِيْهِ لِتِلاوَةِ القُرْآنِ، يا مُنْزِلَ السَّكِينَةِ فِي قُلُوبِ المُؤْمِنِينَ)) دعای بیستم مبتنی بر توضیح و بیان سه نکته است؛

نکته اول؛ هر چند ماه رمضان ((ربیع القران)) و بهار قرآن است و اهل بیت علیهم السلام توصیه موکد بر تلاوت آن نموده اند، چنانچه امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ» یعنی (وسائل الشیعه، ج۱، ص۳۰) هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ما، ماه مبارک رمضان است.»

مهم این است تلاوت و قرائت قرآن می تواند در چهار مرتبه انجام بگیرد و هر کس درهر مرتبه و پله ای از تلاوت قرار بگیرد از نظر معنوی و سلوک قلبی به همان اندازه و مرتبه انس و ارتباط با قرآن برقرار می کند و به همان مرتبه از اجر اخروی سهم می برد.

مرتبه اول: این است قاری خودش را دربرابر کتابی ببیند که 114 سوره و‌ شش هزار و دویست سی وشش آیه دارد ونیز وحی الهی است تصور دیگری ندارد و با همین قصد قرآن را تلاوت می کند.

مرتبه دوم: تلاوت این است که قاری حجاب مکانی و زمانی را کنار بزند و انچنان ترقی پیدا کند، آیات را به گونه‌ای تلاوت نماید مثل اینکه رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم برایش می خواند.

مرتبه سوم: از تلاوت قرآن به این است قاری به گونه ای قران را تلاوت نماید مثل این که می بیند جبرئیل ایات قران را بر پیامبرنازل می کند.

مرتبه چهارم: این است قاری و تلاوت کننده به گونه ای قرآن را تلاوت کند مثل این که قرآن بر خوردش نازل می شود که برترین والاترین مرتبه از ارتباط با قرآن همین مرتبه است.

از همین روست که امام سجاد علیه السلام فرمود: ((علیک بالقُرآنِ ، فإنَّ اللّه َ خَلـقَ الجَنّـةَ ... و جَعلَ دَرَجاتِها على قَدْرِ آياتِ القُرآنِ ، فمَن قَرأَ القُرآنَ قالَ لَهُ : إقْرَأْ و ارْقَ ، و مَن دَخـلَ مِنهُمُ الجَنّةَ لَم يَكُنْ في الجَنّةِ أعلى دَرَجـةً مِنهُ ما خـلا النَّبِيّونَ و الصِّدِّيقـونَ: بر تو باد قرآن؛ زيرا خداوند بهشت را آفريد ... و درجات آن را به اندازه آيات قرآن قرار داد. پس هر كه قرآن بخواند، قرآن به او مى گويد: بخوان و بالا رو. و هر كس از اين افراد وارد بهشت شود در آن جا كسى بلند مرتبه تر از او نخواهد بود مگر پيامبران و صدّيقان.: بحار، ج 39،ص132))

نکته دوم؛ هرچند در ایات و روایات ((تلاوت قرآن)) از اهمیت ویژه ای برخوردار است،و گام نخست انس وارتباط باقران می باشد ولی انچه که بیش از تلاوت، ازنظر قرآن وروایات اهميت دارد((تدبر)) درایات قرآن به هنگام تلاوت است که زمینه ارتباط باجان وروح قرآن را فراهم می کند ازهمین رو در ایه(29 ) سوره(ص) آمده است:

((كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَاب: قرآن کتاب بابرکتی است که آن را به سوی تو (ای پیامبر) فرستادیم تا (مردم) در آیات آن تدبّر کنند و برای خردمندان تذکّر است.)) همچنین در ایه(24) سوره مائده آمده است:

((أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا:آیا در قرآن تدبر نمی کنند یا بر قلب آنها قفل است؟)) را ز حکمت تدبر درایات قرآن دراین است که قرآن درچهار سطح قرار دارد و هرکس به تناسب استعداد وظرفیت خودش می تواند آن سطح را فهم کرده پیام آن مرتبه را دریافت نماید و در متن زندگیش راه دهد.

از همین روست امام سجاد(ع) می فرماید: ((قران در چهار سطح قرار دارد که شامل عبارت، اشاره، لطایف و حقایق است. عبارت آن برای عوام، اشارت آن برای خواص، لطایف آن برای اولیا و حقایقش برای انبیاست: کتاب الله عز وجل على أربعة أشیاء: على العبارة، والإشارة، واللطائف، والحقائق. فالعبارة للعوام، والإشارة للخواص، واللطائف للأولیاء، والحقایق للانبیاء: بحار،ج 92 ص 966))